آتش‌بس اعلام‌شده میان لبنان و اسرائیل در نوامبر ۲۰۲۴ پایان یک دور نبرد بود، اما آغاز مرحله‌ای بسیار پیچیده‌تر به شمار می‌رود؛ مرحله‌ای که در آن، بازیگران منطقه‌ای و جهانی در تلاش‌اند نظم پساجنگ را مطابق با منافع خود شکل دهند. در این میان، اسرائیل و عربستان سعودی دو بازیگر کلیدی‌اند که گرچه ظاهراً هدف مشترکی در محدود کردن نفوذ حزب‌الله دارند، اما نقشه‌هایشان برای آینده لبنان در تقابل مستقیم با یکدیگر قرار دارد. اکنون پرسش اصلی این است آیا ریاض در نهایت به تأمین‌کننده مالی پروژه‌ای تبدیل خواهد شد که تل‌آویو طراحی کرده و از منظر اسرائیل نه یک شراکت، بلکه یک مسیر تک‌قطبی برای سلطه است؟
اسرائیل پس از آتش‌بس کوشید لبنان را بیشتر به‌عنوان یک میدان عملیات امنیتی تصور کند تا یک کشور دارای حاکمیت مستقل. تل‌آویو در پی آن است حضور نظامی خود را در بخش‌هایی از خاک لبنان تثبیت کند، مناطقی از این کشور را به‌صورت دائمی به منطقه حائل تبدیل کرده و روند بازسازی اقتصادی را به شرط‌های امنیتی شدید پیوند بزند. در ادامه نیز برنامه‌ای مرحله‌ای برای خلع‌سلاح حزب‌الله دنبال می‌شود تا جنوب، بقاع و سپس مناطق مرزی با سوریه تحت یک معادله امنیتی جدید قرار گیرند. مقامات اسرائیلی از وزیر دفاع گرفته تا فرماندهان نظامی سابق به‌صراحت اعلام کرده‌اند این حضور نه موقتی، بلکه بخشی از یک رویکرد بلندمدت برای اعمال بازدارندگی دائمی است.
در مقابل، عربستان سعودی که سال‌هاست از تحولات لبنان دور مانده بود، اکنون بار دیگر در صحنه ظاهر شده و خود را به‌عنوان مهم‌ترین بازیگر مالی در روند بازسازی معرفی کرده است. مقامات سعودی در مواضع رسمی بارها تأکید کرده‌اند سلاح‌ها باید در اختیار دولت لبنان قرار گیرد و توافق طائف مبنای بازتعریف نظم سیاسی آینده باشد. ریاض این نقش را فرصتی می‌داند تا پس از سال‌ها عقب‌نشینی، نفوذ خود را در لبنان احیا کند.
با این حال، اطلاعات بدست‌آمده از نشست‌های غیرعلنی مقامات سعودی با رهبران سیاسی لبنان نشان می‌دهد عربستان آماده است حتی فشارهای شدیدتری را برای خلع‌سلاح حزب‌الله اعمال کند؛ تا حدی که برخی منابع از بحث‌هایی درباره «ضرورت فشار حتی در مرز تنش داخلی» سخن گفته‌اند. چنین مواضعی نشان می‌دهد عربستان قصد دارد نقش تعیین‌کننده‌ای در روند بازسازی سیاسی لبنان داشته باشد و تنها به نقش مالی بسنده نکند.
اما نقطه تقابل دقیقاً از همین‌جا آغاز می‌شود. اگرچه اسرائیل و عربستان در موضوع محدود کردن حضور مسلحانه حزب‌الله همسو به نظر می‌رسند، اما اهداف راهبردیشان به‌شدت متفاوت است. اسرائیل به‌دنبال ایجاد یک ساختار امنیتی فراگیر است که در آن هیچ کشور عربی ـ حتی عربستان ـ نقشی در تصمیم‌گیری نداشته باشد. در تفکر تل‌آویو، عربستان تنها یک منبع مالی است که باید هزینه اجرای این پروژه را بپردازد، نه شریک یا بازیگری که در تعیین مسیر آینده لبنان دخالت کند. تحلیلگران امنیتی اسرائیلی نیز آشکارا گفته‌اند کشورهای خلیج‌فارس نقش ابزاری در این معادله دارند و قرار نیست در مدیریت سیاسی لبنان سهمی داشته باشند.
افزون بر این، کمک‌هایی که اکنون از سوی آمریکا، فرانسه، کشورهای خلیج فارس و دیگر بازیگران مطرح می‌شود، همگی مشروط به اجرای بندهای امنیتی است که عملاً با طرح اسرائیل هم‌پوشانی دارند. از نگاه بسیاری از ناظران، این مشروط‌سازی اقتصادی مکمل همان پروژه امنیتی تل‌آویو است.
اکنون نوبت عربستان است که تصمیم بگیرد می‌خواهد صرفاً تأمین‌کننده مالی این نظم تحمیلی باشد یا بازیگری که در تعیین مسیر آن نقش ایفا کند. ریاض تنها زمانی می‌تواند از ایفای نقش حاشیه‌ای جلوگیری کند که بتواند از نفوذ خود در واشنگتن، سازوکارهای کمک‌رسانی و گفت‌وگوهای منطقه‌ای بهره ببرد و در تعیین وضعیت جدید لبنان نقشی واقعی داشته باشد. در غیر این صورت، خطر تبدیل شدن به «بانک بازسازی» پروژه‌ای وجود دارد که در تل‌آویو و واشنگتن طراحی شده و منافع عربی در آن سهمی ندارد.